Η άνοια είναι ένα σύνδρομο που πλήττει τις νοητικές λειτουργίες. Προβλήματα σε μνήμη, ομιλία, συγκέντρωση και σκέψη, καταστρέφουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Είναι κομβικό να την αναγνωρίσουμε εγκαίρως και να την αντιμετωπίσουμε, όπως και το να προσπαθήσουμε να την αποφύγουμε…
Η άνοια εμφανίζεται συνήθως μετά τα 65 έτη. Και πριν όμως από αυτό το χρονικό όριο, επηρεάζει έναν στους 100 ανθρώπους. Η βασικότερη αιτία της είναι η νόσος Αλτσχάιμερ αλλά μπορεί να προκληθεί και από ένα σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο ή τη νόσο Πάρκινσον. Ο παλαιότερος όρος, γεροντική άνοια, έχει πλέον εγκαταλειφθεί.
Ένοχα συμπτώματα
«Δεν θυμάμαι». Από μόνη της η απώλεια μνήμης δεν είναι απαραίτητο ότι προειδοποιεί για άνοια. Πρέπει να συνυπάρχει και με άλλα συμπτώματα όπως προβλήματα επικοινωνίας, κρίσης κ.ά. και επιπρόσθετα να προκαλεί προβλήματα στην καθημερινότητα του ατόμου.
«Δεν μπορώ να βρω τις κατάλληλες λέξεις». Αποτελεί πρώιμο στάδιο της άνοιας, το να μην μπορούμε να εκφράσουμε αυτό που έχουμε στο μυαλό μας. Σε αυτή την περίπτωση η συζήτηση τραβά εις μάκρος και έχει φτωχά αποτελέσματα.
«Έχω αλλάξει…» Μπορεί ν’ αλλάξει η προσωπικότητα του ασθενούς. Για παράδειγμα από εξωστρεφές να περάσει στη φάση της εσωστρέφειας ή το αντίθετο. Η αλλαγή της προσωπικότητας οφείλεται στην αλλοίωση της κρίσης. Και η κατάθλιψη, αποτελεί αρχικό σύμπτωμα της άνοιας.
«Δεν με νοιάζει τίποτα». Ο ηλικιωμένος ασθενής χάνει το ενδιαφέρον του για τη ζωή. Εγκαταλείπει τα χόμπι που είχε παλαιότερα, σταματά να είναι κοινωνικός και κρατά σε απόσταση ακόμη και την οικογένειά του.
«Δεν θυμάμαι τι έφαγα χθες». Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής αντιμετωπίζει προβλήματα με τη βραχυπρόθεσμη μνήμη. Μπορεί να θυμάται με ακρίβεια ένα περιστατικό που συνέβη πριν δεκαετίες αλλά να είναι αδύνατον να θυμηθεί τι γλυκό έφαγε το προηγούμενο απόγευμα. Επιπρόσθετα χάνει αντικείμενα ή ξεχνά τις υποχρεώσεις του.
«Δυσκολεύομαι να μάθω νέα πράγματα». Ο ηλικιωμένος δυσκολεύεται ν’ απομνημονεύσει νέα δεδομένα, ξεχνά την έννοια λέξεων ή έχει πρόβλημα να εκτελέσει εργασίες που εκτελούσε με άνεση στο παρελθόν.
«Ποιος είναι ο κύριος;». Η δυσκολία να αναγνωρίσει ο ασθενής πρόσωπα ή κενά στη μνήμη του, αποτελούν ανησυχητική ένδειξη.
«Δεν μπορώ να παρακολουθήσω το σήριαλ». Η αδυναμία παρακολούθησης μίας ιστορίας ή μίας συζήτησης, ενδεχομένως να σηματοδοτεί την αρχή άνοιας.
«Χάνω τον προσανατολισμό μου». Στην άνοια, εξασθενούν ο προσανατολισμός αλλά και η αίσθηση προσανατολισμού. Ο ασθενής αδυνατεί να κινηθεί σε γνωστούς χώρους.
«Γιατί ρωτάς τα ίδια και τα ίδια;» Ο ασθενής επαναλαμβάνει την ίδια ερώτηση αν και έχει λάβει απάντηση ή επαναλαμβάνει με εμμονή συγκεκριμένες κινήσεις: αυτό οφείλεται στην απώλεια μνήμης.
«Δεν θέλω να δοκιμάζω νέα πράγματα». Τα νέα δεδομένα (αδυναμία συγκέντρωσης, απώλεια μνήμης κ.ά.) προκαλούν φόβο και ανασφάλεια στην ασθενή, ο οποίος αποζητά τη σταθερότητα μέσα από την ρουτίνα, αρνούμενος ν’ αποδεχθεί τη νέα κατάσταση.
Μπορώ να προλάβω την άνοια;
Όσο περνούν τα χρόνια, υπάρχουν τρόποι να θωρακίσουμε τη μνήμη και τις πνευματικές μας δεξιότητες.
Δεν πίνω αλκοόλ. Η υπέρταση που προκαλεί η κατανάλωση αλκοόλ, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την άνοια.
Διατρέφομαι σωστά. Φρούτα, λαχανικά, ελαιόλαδο, όσπρια και προϊόντα ολικής άλεσης, συμβάλουν στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου.
Αθλούμαι. Αποτρεπτικές της άνοιας, θεωρούνται ασκήσεις οι οποίες συνδυάζουν ισορροπία, κίνηση και ενδυνάμωση. Αρχίστε μαθήματα χορού όπως το ταγκό ή κάνετε ποδήλατο.
Κοιμάμαι καλά. Όταν δεν κοιμόμαστε επαρκώς, τότε συσσωρεύουμε στον εγκέφαλο μία πρωτεΐνη, την βήτα αμυλοειδή, η οποία συμβάλει στην εμφάνιση του Αλτσχάιμερ. Το βράδυ αποφύγετε καφεΐνη, επεξεργασμένα τρόφιμα και προϊόντα με ζάχαρη.
Δεν καπνίζω. Ο καπνός αυξάνει κατά 45% τις πιθανότητες να εμφανίσετε άνοια.
«Γυμνάζω» τον εγκέφαλο μου. Είτε λύνοντας σταυρόλεξα είτε μαθαίνοντας μια ξένη γλώσσα!
