“Πες μου τι τρως και θα σου πω ποιος είσαι”
γαστρονόμος Brillat – Savarin J.A.
Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον του σύγχρονου ανθρώπου φαίνεται να στρέφεται έντονα γύρω από τη σχέση της διατροφής του με την υγεία, την ευρωστία, τη μακροζωία αλλά και την ομορφιά.
Ταυτόχρονα, είναι κοινά αποδεκτό ότι η επιλογή της τροφής, η αρέσκεια και οι διατροφικές συνήθειες γενικότερα επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από οργανικούς, ψυχολογικούς, και σαφώς πολιτισμικούς παράγοντες.
Συνεπώς, είναι εύλογο να υποθέσουμε ότι στην πάροδο των δεκαετιών, οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων έχουν υποστεί μεταβολές. Πράγματι, αυτές φαίνεται να αλλάζουν αξιοσημείωτα, καθώς προσαρμόζονται στις συνεχείς αλλαγές των φυσικών, κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών.
Μέσα από μια πολύ σύντομη αναδρομή, θα διαπιστώσουμε ότι μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα η διατροφή των Ελλήνων ως επι το πλείστον ήταν σχετικά λιτή αλλά ποικίλη, με βυζαντινές και μικρασιατικές επιρροές και βασιζόταν στη ντόπια παραγωγή προϊόντων και την εποχικότητα.
Το γεγονός αυτό μαζί με την εξέλιξη της ελαιοκαλλιέργειας που διευκολύνθηκε από τη βιομηχανική επανάσταση στην Ευρώπη , οδήγησαν στην αύξηση της κατανάλωσης ελαιολάδου και στη διαμόρφωση του διατροφικού προτύπου που σήμερα ονομάζουμε “μεσογειακό διατροφικό πρότυπο”. Να σημειώσουμε, ότι η κατανάλωση γευμάτων σε συγκεκριμένες ώρες μέσα στη μέρα, συχνά συντρώγοντας με συνδαιτυμόνες (π.χ. οικογένεια) ήταν επίσης βασικό στοιχείο της μεσογειακής δίαιτας.
Σύμφωνα με αξιόπιστες μελέτες, όμως, σήμερα η μεσογειακός τρόπος διατροφής υιοθετείται σε ποσοστό μικρότερο του 50%. Ειδικότερα:
- την ήρεμη κατανάλωση προσεγμένων και ποιοτικών γευμάτων καθημερινά, έχει σε ανησυχητικό βαθμό αντικαταστήσει η κατανάλωση όλο και φθηνότερων και υποβαθμισμένων θρεπτικά τροφών υπό στρες, μπροστά στην τηλεόραση ή χωρίς πρόγραμμα.
- Επιπλέον, τα σύγχρονα ελληνικά νοικοκυριά τόσο σε αστικές όσο και σε αγροτικές περιοχές αφιερώνουν λιγότερο χρόνο για την προετοιμασία του φαγητού.
- Επιπλέον, ο σύγχρονος άνθρωπος είναι σήμερα ιδιαίτερα αποκομμένος από τις διαδικασίες παραγωγής της τροφής του και ότι ενδιαφέρεται λιγότερο να αξιολογήσει και άλλες παραμέτρους, όπως η προέλευση, η φρεσκάδα και η αυθεντικότητα των πρώτων υλών.
- Ταυτόχρονα, εκείνος έρχεται καθημερινά σε επαφή και συχνά επιλέγει – μάλλον συνειδητά- επεξεργασμένες και τυποποιημένες τροφές επιτρέποντας το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης να αγγίξει με έναν αδιαφοροποίητο εν τέλει τρόπο ακόμη και το πιάτο του.
Η διατροφή στις μέρες μας, λοιπόν, φαίνεται πως εξακολουθεί να επηρεάζεται ισχυρά από τα δυτικά πρότυπα. Από την άλλη, όλο και περισσότερη πληροφόρηση γύρω από τη διατροφή και την πρόληψη βρίσκεται στη διαθεσιμότητά μας σήμερα.
Επομένως, αναμφίβολα, στον αντίποδα της σχετικής αυτής φθοράς της διατροφικής μας ταυτότητας οφείλει να βρίσκεται η εξέλιξη και η διαρκής βελτίωσή της. Και αυτό, προϋποθέτει το συνδυασμό δύο θεμελιωδών παραμέτρων: τη διαφύλαξη του συνόλου των παραδοσιακών διατροφικών παραδόσεων μας και τη συμπόρευσή τους με τη γνώση που αποκτούμε από τη σοβαρή σύγχρονη επιστημονική έρευνα στον τομέα της διατροφής του ανθρώπου.
Κάποιες συστάσεις οι οποίες ενισχύουν την ευεργετική θέση της τροφής στη σύγχρονη ζωή μας είναι οι ακόλουθες:
- Προτιμήστε εποχιακά και ντόπια φρούτα και λαχανικά
- Καταναλώστε σίγουρα τέσσερα θρεπτικά γεύματα
- Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι οι μερίδα που χρειάζεστε πραγματικά είναι μάλλον μικρότερη από αυτή που έχουν συνηθίσει τα μάτια σας
- Σε κάθε ένα από αυτά, συνδυάστε ποικιλία τροφών (άμυλο, πρωτεΐνη) και πάντα συνοδεύστε με λαχανικά ή/και φρούτο
- Χρησιμοποιήστε ευεργετικές πηγές λίπους, όπως το ελαιόλαδο, οι ελιές, οι ξηροί καρποί και τα παράγωγά τους, το αβοκάντο
- Επιλέξτε τις λιγότερο δυνατόν (ή σχεδόν καθόλου) επεξεργασμένες επιλογές τροφίμων. Ένα επεξεργασμένο τρόφιμο είναι κυρίως αυτό στο οποίο έχουν προστεθεί – μεταξύ άλλων – αλάτι, απλά σάκχαρα (ζάχαρη, αμυλοσιρόπιο κ.ά.), υποβαθμισμένες πηγές λίπους (π.χ. φοινικέλαια). Να θυμάστε ότι υπάρχει πάντα και η εναλλακτική επιλογή ενός τροφίμου φυσικότερης προέλευσης
- Φροντίστε να καταναλώνετε τουλάχιστον ένα γεύμα της ημέρας με συνδαιτυμόνες (π.χ. αγαπημένα πρόσωπα, καλούς φίλους). Η κοινωνική πλευρά του φαγητού, δίνει μία πιο ισορροπημένη και υγιή διάσταση στα γεύματα
- Παραγγείλτε λιγότερο και μαγειρέψτε περισσότερο στο σπίτι σας. Αξίζει τον κόπο να ορίσετε δύο-τρεις μέρες την εβδομάδα για αυτή τη δραστηριότητα. Ειδικά σήμερα, μπορείτε να βρείτε πανεύκολα θρεπτικές και σύντομες συνταγές τόσο σε βιβλία, όσο και στο διαδίκτυο
Μία υγιής σχέση με την τροφή αποτελεί βασικό πυλώνα πρόληψης τόσο της σωματικής, όσο και της πνευματικής και κοινωνικής μας ευρωστίας.
